του Καγιά Γκεντς
Στις αρχές του χρόνου, η Τουρκία άνοιξε το μέχρι τώρα απόρρητο μητρώο του πληθυσμού της, ένα μνημειώδες αρχείο γενεαλογιών που φτάνει μέχρι την οθωμανική περίοδο. Στο σάιτ που παρέχει πρόσβαση σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες στην Τουρκία έχει πλέον προστεθεί μια καρτέλα γενεαλογίας. Οι χρήστες μπορούν να κατεβάσουν έγγραφα σχετικά με τους προγόνους τους, με αρχεία που ξεκινούν από το 1882.
Από την εμφάνιση της νέας υπηρεσίας, οι ρίζες, η μετανάστευση, η καθαρότητα και ο υβριδισμός κυριάρχησαν στη συζήτηση σε ομάδες τού WhatsApp, γραφεία και καφενεία. Σε μόλις δύο μέρες, πάνω από 5 εκατομμύρια Τούρκοι έψαξαν την κληρονομιά τους στο μητρώο. Το ενδιαφέρον ήταν τόσο έντονο που για κάποιες ώρες το σάιτ κατέρρευσε και η κυβέρνηση αναγκάστηκε να απενεργοποιήσει την υπηρεσία για αρκετές ημέρες.
Επί έναν αιώνα, το τουρκικό κράτος επέβαλε στους πολίτες του μια άκαμπτη εθνική ταυτότητα, η οποία απέκλειε την εθνοτική καταγωγή και προέβαλλε την «καθαρή» τουρκικότητα. Το άνοιγμα των αρχείων της κυβέρνησης άσκησε τεράστια έλξη στους ανθρώπους. Καθώς οι Τούρκοι απορροφούν την είδηση περί της εθνοτικής τους ποικιλομορφίας, η αιωνόβια ιδέα της φυλετικής καθαρότητας, που είχε κατασκευαστεί και επιβληθεί από το κράτος, έχει αρχίσει να καταρρέει.
Μερικοί Τούρκοι, ειδικά εκείνοι των οποίων οι οικογένειες έχουν ζήσει στις ίδιες πόλεις επί γενεές, ένιωσαν επιβεβαίωση καθώς αποδείχθηκε ότι έχουν βαθιές ρίζες. Άλλοι όμως απογοητεύτηκαν. Ένας Τούρκος εθνικιστής έμαθε ότι η γιαγιά του ήταν κουρδικής καταγωγής. Ένας φίλος συγγραφέας έκπληκτος ανακάλυψε ότι το όνομα του παππού του ήταν Ισαάκ. Ένας από τους γείτονές μου ανακάλυψε ότι είχε ευρωπαϊκές ρίζες και αποφάσισε να υποβάλει αίτηση για διπλή υπηκοότητα.
Για πολύ καιρό, η εθνική ταυτότητα θεωρούνταν θέμα εθνικής ασφάλειας στην Τουρκία. Οι περισσότεροι Οθωμανοί Αρμένιοι έχασαν τη ζωή τους σε αναγκαστικές εκτοπίσεις το 1915, ενώ άλλοι μεταστράφηκαν στο Ισλάμ για να επιβιώσουν. Οι μεταστροφές κρατήθηκαν μυστικές μέσα στις οικογένειες· πολλά εγγόνια χριστιανών προσήλυτων έμαθαν για την καταγωγή τους ως ενήλικες. Πολλοί Τούρκοι ανακάλυψαν ότι είχαν οικογενειακούς δεσμούς με Αρμενίους μόλις πρόσφατα.
Τα γενεαλογικά δεδομένα προσφέρονται μόνο για ιδιωτική χρήση, και αποκαλύπτουν πόσο σχολαστικά το τουρκικό κράτος παρακολουθούσε τους πολίτες του τους τελευταίους δύο αιώνες. «Προκύπτει ότι η μητρική μου καταγωγή είναι από το Ερεβάν», έγραψε ένας χρήστης στον ιστότοπο Eksi Sozluk, όπου αναρτήθηκαν χιλιάδες σχόλια για το θέμα αυτό. «Εν τω μεταξύ, η πατρική μου καταγωγή είναι γεωργιανή. Είμαι σε κατάσταση σοκ».
Οι Τούρκοι αριστεροί ενοχλήθηκαν από αυτό το ενδιαφέρον για τη γενεαλογία, φοβούμενοι ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε φυλετική κατάτμηση [tribalism], ακόμα και σε εμφύλιο. Αλλά ο εκδότης του αρμενικού περιοδικού Agos το θεώρησε ευπρόσδεκτο. Πήρε συνέντευξη από έναν καθηγητή ανθρωπολογίας ο οποίος αποκάλεσε την κίνηση «επαναστατική» και την θεωρεί «ένα σοβαρό σημάδι εξομάλυνσης» εφόσον καταρρίπτει τη φανταστική εθνοτική καθαρότητα του τουρκικού εθνικισμού. Μάλιστα, μια μελέτη του 2012 στο περιοδικό Annals of Human Genetics διαπίστωσε ότι η πατρική καταγωγή των κατοίκων της Τουρκίας ήταν 38% ευρωπαϊκή, 35% από τη Μέση Ανατολή, 18% από τη Νότια Ασία και 9% από την Κεντρική Ασία.
Η συνέχεια του άρθρου εδώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου