Μακεδονικοί διάλεκτοι στην βόρεια Ελλάδα

25 Απρ 2012

"OMO-ILINDEN"- ROZEN MONASTERY 22/4/2012

ΓΙΑΝΝΕ ΣΑΝΤΑΝΣΚΙ
King of Pirin

Ο Γιάννε Ιβάνοβ Σαντάνσκι γεννήθηκε στο χωριό Βλάχι, της περιοχής Μέλνισκο (Μελένικου), στη Μακεδονία του Πιρίν, στις 28 Μαΐου του 1872. Σκοτώθηκε από Βούλγαρους Βερχοβιστές (ονομάστηκαν έτσι από το Βερχόβεν, δηλ. ανώτατο κομιτάτο το οποίο δημιουργήθηκε στη Σόφια από Βούλγαρους εθνικιστές με σκοπό να διασπάσουν την ενότητα του Μακεδονικού λαού) στο μοναστήρι του Ρόζεν, κοντά στο Μέλνικ, στις 22 Απριλίου του 1915. Επιφανής Μακεδόνας επαναστάτης και καθοδηγητής του ΤΜΟΡΟ (Τάινα Μακεντόνσκα Οντρίνσκα Ρεβολουτσιονάρνα Οργκανιζάτσια – Μυστική Μακεδονική Αδριανουπολιτική Επαναστατική Οργάνωση). Τελευταίος διάδοχος του Γκότσε Ντέλτσεβ. Διάσημος καθοδηγητής και οργανωτικό μέλος του μακεδονικού εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος της Μακεδονίας του Πιρίν. Γνωστός και ως «Πιρίνσκι τσαρ» («βασιλιάς του Πιρίν»). Ο πατέρας του Ιβάν συμμετείχε – σαν σημαιοφόρος – στη γνωστή εξέγερση της Κρέσνας, όταν ο Γιάννε ήταν έξι χρονών, και μαζί με άλλους Μακεδόνες φυγάδες πήγε στην Ντούπνιτσα, το σημερινό Στάνκε Ντιμιτρόβ στη Μακεδονία του Πιρίν, η οποία αυτό το διάστημα βρισκόταν στην επικράτεια του νεοϊδρυμένου βουλγαρικού κράτους. Εδώ ο Γιάννε μαθήτευσε στο Δημοτικό σχολείο και στις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου. Αργότερα υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στο Κιουνστεντίλ. Στην Ντούπνιτσα ο Γιάννε Σαντάνσκι έρχεται σε επαφή με τις σοσιαλιστικές ιδέες. Μεταξύ των άλλων έκανε παρέα με τον Δήμο Χατζηντίμοβ. Έτσι γίνεται ηγετικό στέλεχος του ΤΜΟΡΟ.

«Εμείς αγωνιζόμαστε η Μακεδονία να γίνει αυτόνομη, ανεξάρτητη, ελεύθερη χώρα.
Η Μακεδονία στους Μακεδόνες»

Ο Γιάννε Σαντάνσκι ήταν ο βοεβόδας του Μέλνικ. Από το 1987 ήταν διοργανωτής και βασικός καθοδηγητής του σερραϊκού επαναστατικού τομέα. Από το 1899 είναι στενός συνεργάτης του Γκότσε Ντέλτσεβ. Τον Απρίλιο του 1901 με την τσέτα του (ομάδα) πολέμησε στις Σέρρες ενάντια σε Τούρκους εγκληματίες και σε πληρωμένους Βερχοβιστές. Μαζί με τους καπετάνιους Σάββα Μιχαήλοβ Γιοσήφοβ, Χρίστο Τσερνοπέεβ και το γνωστό δάσκαλο Κ’ρσο Ασένοβ, μετέπειτα βοεβόδα, ο Γιάννε είχε τον καθοδηγητικό ρόλο στην απαγωγή της Αμερικανίδας ιεραποστόλου Έλενα Στόουν, στις 21 Αυγούστου 1901. Για την απελευθέρωσή της το ΤΜΟΡΟ τότε ζητούσε από τις τουρκικές αρχές 14.000 χρυσές λίρες. Αλλά και μόνο αυτή η δράση του έδωσε πλατιά αναγνώριση και διασημότητα σ’ ολόκληρη τη Μακεδονία.

«Εμείς δεν αγωνιζόμαστε για βουλγαρική Μακεδονία,


αλλά για τη Μακεδονία των Μακεδόνων,


ελεύθερη από την τυραννία»


Ο Γιάννε Σαντάνσκι για μεγάλο χρονικό διάστημα διατέλεσε πρόεδρος στο σερραϊκό τμήμα του κομιτάτου του ΤΜΟΡΟ. Όπως και ο Γκότσε Ντέλτσεβ ήταν ενάντια στη βιαστική λύση για την έναρξη της επανάστασης του Ίλιντεν, στο συνέδριο της Θεσσαλονίκης (4 Μαΐου 1903, στη Μπάνιτσα Σερρών) γίνεται βασικός καθοδηγητής των αριστερών του ΤΜΟΡΟ, προωθώντας τη στρατηγική για διαρκή εξέγερση. Ήταν επίσης το ίδιο άκαμπτος και αμετάκλητος εχθρός της παρέμβασης των βαλκανικών κρατών και των ευρωπαϊκών δυνάμεων στο μακεδονικό εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα.

Ο Γιάννε Σαντάνκσι πήρε δραστήρια μέρος στην εξέγερση του Ίλιντεν, και παρότρυνε τον πληθυσμό να συσπειρωθεί μαζί του για να μην χάσουν γρήγορα τη δύναμή τους. Τα χωριά υποστήριζε είναι η πιο σίγουρη βάση για την επιτυχία της επανάστασης και το διακήρυττε και το 1903.

Σαν αντιπρόσωπος του σερραϊκού επαναστατικού τομέα ο Γιάννε Σαντάνσκι συμμετείχε στο συνέδριο της Ρίλας, τον Οκτώβριο του 1905, εισηγούμενος την αυτοτέλεια του μακεδονικού εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος. Από το όνομά λοιπόν, σ’ αυτό το συνέδριο, οι σύντροφοί του επονομάστηκαν Σαντανκιστές και ο σαντανκισμός έγινε πλέον ορολογία για το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα, έννοια που εκπροσωπούσε τις πιο προοδευτικές επιδιώξεις και στόχους για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Ο γνωστότερος ιδεολόγος του σαντανκισμού ήταν ο Ντίμο Χατζηντίμοβ.

Ο Γιάννε Σαντάνσκι παρακολουθεί την επανάσταση των Νεοτούρκων το 1908 και επιμένει να υποστηρίζει την κρατική αυτονομία της Μακεδονίας με σχολεία στη γλώσσα του λαού και αγροτική μεταρρύθμιση προς τα συμφέροντα της μακεδονικής επαρχίας.

Τον Απρίλιο του 1909 πάλι σε συνεργασία με τις τσέτες των Μακεδόνων βοεβόδων Τεοντόρ Πανίτσα, Αλεξάντερ Μποΐνοβ, Χρίστο Τσερνονοπέεβ και Τάσκο Σπάσοβ-Σέρσκι, κινήθηκε στους αντεπαναστάτες της πύλης του Αμπντούλ Χαμίτ του Β΄.

Όμως με την επιτυχή άμυνα του υπάρχοντος κατεστημένου, η δική του στάση ενάντια στους Νεότουρκους δυνάμωσε ακόμη περισσότερο, από την άλλη δε μεριά επικήρυξε τους πληρωμένους φονιάδες του, σαν τον πιο επικίνδυνο εχθρό των μεγαλοϊδεατικών βουλγαρικών επιδιώξεων.

Το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου του 1909 ο Γιάννε Σαντάνσκι συμμετείχε στη Θεσσαλονίκη στο ιδρυτικό συνέδριο του εθνικού ομοσπονδιακού κόμματος. Μετά την ανεπιτυχή επίθεση τον Σεπτέμβριο του 1908, οι πληρωμένοι δολοφόνοι ξαναπροσπάθησαν να τον σκοτώσουν στις 15 Αυγούστου του 1909, αλλά κατάφεραν μόνο να τον τραυματίσουν.

Στο ενδιάμεσο διάστημα οι Νεότουρκοι άρχισαν σταδιακά να απαιτούν την υποταγή του μακεδονικού λαού και από το καλοκαίρι του 1910 οι σχέσεις τους με τον Γιάννε Σαντάνσκι χαλάνε ολοκληρωτικά. Συμμετέχει στον πρώτο Βαλκανικό πόλεμο με τους ένοπλους αγωνιστές του ενάντια στους Τούρκους.

Αργότερα ο ίδιος ο Γιάννε Σαντάνσκι σχεδίασε τον φόνο του τσάρου Φερδινάνδου. Όμως καθ’ οδόν από το Μέλνικ προς το Νευροκόπ, κοντά στο μοναστήρι Ροζένσκιοτ, οι πληρωμένοι φονιάδες του τσάρου τον περικυκλώνουν σε ενέδρα και τον σκοτώνουν στη γενέτειρά του το Πιρίν. Έτσι τελειώνει τη θυελλώδη ζωή του ο μεγάλος θρυλικός Μακεδόνας επαναστάτης. Το όνομά του και η ζωή του είναι χιλιοτραγουδισμένα σε πολλά μακεδονικά δημοτικά τραγούδια.

(Από το περιοδικό «ΛΟΖΑ», τεύχος 7, Μάιος 2003, σελ. 2-3)
 

6 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

παράκληση για ανάρτηση για τη ζωή και το έργο του ΜΑΚΕΔΟΝΑ επαναστάτη Γιάνε Σαντάνσκι που γεννήθηκε στις 18 Μαϊου του 1872 στο χωριό Vlachi , δίπλα στο μακεδονικό Μέλνικ .

και ο οποίος πέθανε στις 22 Απριλίου του 1915

προς τιμή του οποίου ήταν αφιερωμένη η παραπάνω εκδήλωση στο πανέμορφο μακεδονικό Ρόζεν Μοναστήρι

Ανώνυμος είπε...

O Σαντανσκι ως εθελοντης και μετεπειτα Λοχιας στο Βουλγαρικο Στρατπ με το Βουλγαρικο Εθνοσημο στο σκουφο

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Sandanski_v_bg_armia.

http://www.kroraina.com/knigi/en/mm/mm_004.jpg

Ανώνυμος είπε...

Ιστορία πότ-πουρί από διάφορες γειτονικές χώρες, δεν γίνετε

Ανώνυμος είπε...

μερικές βασικές διορθώσεις

τόσο οι Τσεντραλιστές όσο και οι Βερχοβιστές ήταν ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ

άσχετα τους πολιτικούς τους σκοπούς και τα σχέδια τους τα οποία συχνά άλλαζαν

ούτε βέβαια κανείς αμφισβητεί τον αποφασιστικό ρόλο στην ίδρυση και καθοδήγηση του Βερχόβεν Κομιτέτ από την βουλγάρικη κυβέρνηση .

αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι προερχόμενοι από διάφορες περιοχές της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ αρχηγοί του, πολύ περισσότερα τα απλά μέλη τους ήταν Βούλγαροι και όχι Μακεδόνες

έστω και αν κάποιοι πίστευαν ότι η καλύτερη ρεαλιστική και λογική πολιτική λύση για τους Μακεδόνες και την Μακεδονία είναι η ένωση με την Βουλγαρία και όχι η ανεξαρτησία της

όταν ακόμα και σήμερα αν γίνονταν δημοψήφισμα με δύο μόνο ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΕΣ επιλογές.
της ένωσης με την Ελλάδα ή της ένωσης με την Βουλγαρία, η πλειοψηφία των Μακεδόνων θα επέλεγε ως καλύτερη λύση την ένωση με την συγγενή εθνοπολιτιστικά Βουλγαρία

φυσικά αν είχαν ελεύθερη επιλογή θα επέλεγαν αυτή της αυτοδιάθεσης με ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ για όλη την Μακεδονία

σύμφωνα με το σύνθημα " Η Μακεδονία στους Μακεδόνες "

ούτε βέβαια το ότι υπηρέτησαν στον βουλγάρικο στρατό τους κάνει Βούλγαρους, ούτε και επειδή μερικοί σπούδασαν στην Αθήνα έγιναν Έλληνες.

όπως δεν κάνει Έλληνες όσους συγγενείς τους Μακεδόνες υπηρέτησαν στον ελληνικό στρατό.

αφού τόσο οι ίδιοι όσο και οι συγγενείς τους γεννήθηκαν στην Μακεδονία και μεγάλωσαν καλλιεργώντας τον οικογενειακό τους μακεδονικό πολιτισμό-τραγούδια,χοροί,ήθη και έθιμα...

γιατί δεν μπορεί τον Γκότσε Ντέλτφεφ στέλεχος των Μακεδόνων Τσεντραλιστών να τον θεωρούμε Μακεδόνα

και τον σύγχρονο συγγενή του, από τον ίδιο οικισμό, το Κούκους / Κιλκίς , τέταρτο αργηγό της Βερχόβεν Μακεδονικής Επιτροπής Ρίστο Στανίσεφ ( 1987-1898 ) να τον θεωρούμε Βούλγαρο...

διότι αμφότεροι ήταν Μακεδόνες

παρομοίως και ο Αλεκσάνταρ Ράντεφ από το Ρέσεν που γεννήθηκε στα Μπίτολα

όπως φυσικά και ο πρώτος αρχηγός Τράϊκο Κιτάντσεφ ( 1895 ) που γεννήθηκε στην επαρχία του μακεδονικού Ρέσεν

ή ο τρίτος αρχηγός Γιοσιφ Κοβάτσεφ που γεννήθηκε στο Στίπ

η ο έκτος αρχηγός ( 1899-1901) Μπόρις Σαράφωφ στο σημερινό χωριό Ίλιντεν , κοντά στο Σαντάνσκι , της Μακεδονίας του Πιρίν

ούτε βέβαια αργότερα ο Βάντσο Μιχαήλοφ που συνεργάσθηκε με την κατοχική κυβέρνηση της Βουλγαρίας και γεννήθηκε στο μακεδονικό χωριό Νόβο Σέλο, 10 λεπτά από την Στρούμνιτσα , ήταν Βούλγαρος, παρά μόνο Μακεδόνας .
έστω και αν ήταν ηθικός αυτουργός της δολοφονίας του Πανίτσα

όπως φυσικά και ο Αλκιβιάδης Διαμαντής , όργανο των Ρουμάνων και αρχηγός του Πριγκηπάτου της Πίνδου, δεν ήταν Ρουμάνος αλλά Βλάχος

όπως και ο αγαπημένος της ελληνοορθόδοξης Παπαθεμελής δεν παύει να είναι ομοεθνής με όλους τους συγγενείς του , στο μακεδονικό χωριό Βισόκα, την σημερινή Όσσα Θεσσαλονίκης.

Ανώνυμος είπε...

φυσικά κανείς Μακεδόνας δεν ισχυρίζεται ότι όποιος έχει γεννηθεί και ζεί στην γεωγραφική Μακεδονία είναι εθνοπολιτιστικά Μακεδόνας...

κανείς δεν αρνείται την ΒΛΑΧΙΚΗ εθνοπολιτιστική ταυτότητα του Πίτου Γκούλι από το Κρούσοβο ( κρούσα=αχλάδι ) εκ των ηγετών της επανάστασης του Ιλιντεν , στις 2 Αυγούστου του 1903

ούτε την ΑΛΒΑΝΙΚΗ ταυτότητα , του πατέρα του Κεμάλ Ατατούρκ , ο οποίος πατέρας Αλί Ριζά Εφέντι, γεννήθηκε στο αλβανοχώρι Κοζάντσικ της επαρχίας ντέμπαρ στην δυτική περιοχή της Δημοκρατίας της Μακεδονίας ( η μητέρα του είχε μακεδονική εθνική ταυτότητα και μουσουλμανική θρησκευτική . γεννήθηκε δε στην μακεδονική περιοχή του Γκόλο Μπρντό , στη σημερινή δυτική Αλβανία. όπου οι κάτοι είναι μουσουλμάνοι αλλά καλλιεργούν τον οικογενειακό μακεδονικό τους πολιτισμό.

για αυτό Μακεδόνας είναι όποιος καλλιεργεί τον μακεδονικό πολιτισμό ως οικογενειακή κληρονομιά..

άσχετα ΄που γεννήθηκε, σε ποιό σχολείο φοίτησε, ποιό στρατό υπηρέτησε, ποια υπηκοότητα έχει, ποιά εθνική ιδέα υπόστηριξε, ποιό κόμμα ψηφίζει , τι δηλώνει , πώς αισθάνεται ή παρεσθάνεται..

Ανώνυμος είπε...

Photo of Yane Sandanski, together the bulgarian army

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Sandanski2.jpg

The assassination attempt against Sandanski as seen by the American dayli "The Gazette (Cedar Rapids)" on August 30, 1909.

"The Notorious Bulgarian bandit Sandansky was shoot in the street of Saloniki"

http://en.wikipedia.org/wiki/File:August_30_1909_The_Cedar_Rapids_Evening_Gazette-Sandanski.jpg