της Κίτσα Κόλμπε
Πολλοί άνθρωποι στη Δημοκρατία της Μακεδονίας ξύπνησαν από έναν βαθύ ύπνο πριν από δύο ημέρες. Κάποιοι επηρεάστηκαν τόσο πολύ από το σχέδιο συμφωνίας για την αλλαγή του ονόματος του κράτους, που σε μια στιγμή όλοι παραδόθηκαν σε σενάρια αποκάλυψης. Σαν να μην γνώριζαν τι, στην πραγματικότητα, θα σήμαινε η επίτευξη συμφωνίας για να ξεπεραστούν οι διαφορές για το όνομα Μακεδονία.
Σε αυτά τα αποκαλυπτικά σενάρια «η Μακεδονία πεθαίνει», το όνομα Μακεδονία εξαφανίζεται, επειδή οι ανίκανοι πολιτικοί αποφάσισαν να το δώσουν στους Έλληνες. Κάποιοι φαίνεται να έχουν ξεχάσει ότι ο πρώτος πρόεδρος και η κυβέρνηση του νέο-ιδρυθέντος κράτους της Μακεδονίας δέχτηκε τις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα για το όνομα του κράτους.
Αυτοί οι Μακεδόνες, οι οποίοι σήμερα στον τελικό της οδυνηρής και μακρόχρονης διαμάχης βλέπουν την κατάρρευση της Μακεδονίας, σίγουρα συμφωνούν ότι ο Κίρο Γκλιγκόροφ δεν ήταν ούτε ένας μη ειλικρινής, ούτε άπειρος πολιτικός. Αντίθετα, ήταν χωρίς αμφιβολία ένας από τους πιο έμπειρους και σοφότερους Μακεδόνες πολιτικούς. Συμμετείχε στον πόλεμο απελευθέρωσης του λαού. Ήταν ένας από εκείνους που ονειρευόταν την ελευθερία των Μακεδόνων. Δίδαξε το πολιτική τέχνη στη Γιουγκοσλαβία, πάντα κοντά στον Τίτο. Αλλά, παρόλα αυτά, πίστευε επίσης, αφελής και καλοπροαίρετος, ότι η "διαφωνία για το όνομα" θα διευθετηθεί σε τρεις μήνες.
Παρά τη μακρά ζωή και την πολιτική του εμπειρία, ίσως στην ευφορία της ανεξαρτησίας, ξέχασε πόσο περίπλοκος είναι ο αστερισμός γύρω από τη Μακεδονία. Λίγο αργότερα, η πραγματικότητα έχει εμπλουτίσει τη σοφία της ζωής και με πολλές άλλες πικρές εμπειρίες. Επέζησε την απόπειρα δολοφονίας. Έμεινε μαρκαρισμένος, σαν να έπρεπε να υπενθυμίσει στους τυφλούς στρατιώτες του Σαμουήλ. Επέζησε ενός άλλου πρόεδρου της Μακεδονίας που δεν επιβίωσε το αεροπορικό δυστύχημα – ο Μπόρις Τραϊκόφσκι. Και αυτή είναι η πρόσφατη μακεδονική ιστορία της ανεξαρτησίας. Στο βάθος όλων των δραματικών στιγμών και των μακρών πειρασμών, η "διαφωνία για το όνομα" παρέμεινε πάντα να κρέμεται σαν τη Δαμόκλειο σπάθη.
Γιατί σας θυμίζω αυτούς τους δύο μεγάλους πολιτικούς; Διότι σε αυτές τις δύο στιγμές κατέστη σαφές ότι η υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας της Μακεδονία θα πορευόταν μέσα από ένα "ναρκοπέδιο". Αυτό το πεδίο είναι ακόμα ζωντανό στην εθνικιστική βαλκανική ιστορία της γεωγραφικής επικράτειας της Μακεδονίας. Μετά τους βαλκανικούς πολέμους, η γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας ανήκει πολιτικά, πράγμα που σημαίνει πραγματικά και έμπρακτα, σε αρκετές χώρες. Μετά από αυτούς τους πολέμους για τριάντα χρόνια, το όνομα της Μακεδονίας εξαφανίστηκε πράγματι από τον πολιτικό χάρτη.
Ως πολιτική οντότητα, το όνομα Μακεδονία εμφανίστηκε και πάλι μόνο το 1945. Σε μια μικροσκοπική, αλλά για τους Μακεδόνες, σε μια ουσιαστική μορφή: ως Γιουγκοσλαβική Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας. Η Δημοκρατία της Μακεδονίας έχει ζήσει για πολλές δεκαετίες υπό τη προστατευτική "γυάλινη καμπάνα" του κράτους της Γιουγκοσλαβίας. Το γεγονός αυτό ήταν πράγματι καρποφόρο για τον μακεδονικό λαό, τη μακεδονική γλώσσα και την εθνική ταυτότητα της Μακεδονίας. Αυτός είναι, στην πραγματικότητα, ο πυρήνας της Μακεδονίας: η μακεδονική γλώσσα και η μακεδονική ταυτότητα. Αλλά αυτή η γιουγκοσλαβική "γυάλινη καμπάνα" έχει φύγει εδώ και τριάντα χρόνια. Τα τελευταία τριάντα χρόνια της Δημοκρατίας της Μακεδονίας ήταν πραγματικά αγωνιώδη - τόσο με το ψυχολογικό όσο και το φιλοσοφικό νόημα της ελληνικής λέξης "αγών" - τον αγώνα για το όνομα, τη γλώσσα και την ταυτότητα.
Όποιος γνωρίζει την ιστορία της περιοχής της Μακεδονίας του περασμένου ενάμιση αιώνα πρέπει να γνωρίζει ότι οι πιθανότητες να βγούμε από τη διαμάχη με την Ελλάδα χωρίς καμία προσθήκη στο όνομα Μακεδονία ήταν ίσες με ένα θαύμα. Για τους πιο ρεαλιστές, ήταν πάντα σαφές σε αυτούς. Οι εκπρόσωποι της ελληνικής ακραίας εθνικιστικής ιδεολογίας δεν συμπαθούν αυτή τη συμφωνία - γι 'αυτό στο όνομα της χώρας διατηρείται το όνομα Μακεδονία. Ακριβώς επειδή διατηρείται o προσδιορισμός της μακεδονικής γλώσσας και της εθνικής μακεδονικής ταυτότητας.
Πάρα πολύς λόγος έγινε για το ταπεινωτικό πράγμα σε αυτή τη διαμάχη. Ναι, η δημοκρατία της Μακεδονίας στερήθηκε του δικαιώματος να επιλέξει το όνομά της. Το FYROM πολλοί το αισθανόταν ως ένα στίγμα. Έτσι ένιωσα. Έγραψα ακόμη και ένα ολόκληρο μυθιστόρημα γι' αυτό. Ναι, η διαμάχη πρόσβαλλε την αξιοπρέπεια των Μακεδόνων στη Δημοκρατία της Μακεδονίας. Και ο φόβος ήταν πάντα ότι η αλλαγή ονόματος θα άλλαζε το όνομα των Μακεδόνων. Δεν θα συμβεί με αυτή τη συμφωνία.
Όλοι όσοι είναι ρεαλιστές και όχι αξιολύπητοι, θα θυμούνται ότι ο γεωγραφικός προσδιορισμούς ήταν πάντα παρών στη νοητική εικόνα των τμημάτων του εδάφους της Μακεδονίας. Ορισμένες από αυτές είναι υποτροπές από το παρελθόν, κάποια από την πολιτική ιδεολογία του αγώνα για ένωση των Μακεδόνων. Μεγάλωσα στη Γιουγκοσλαβία με τα ονόματα Βαρδάρη, Πιρίν και Μακεδονία του Αιγαίου. Οι Μακεδόνες στη σημερινή Δημοκρατία της Μακεδονίας ήταν για μας οι Βαρδάροι Μακεδόνες - Βαρνάρτσι. Εγώ, για παράδειγμα, προέρχομαι από μια οικογένεια προσφύγων του Αιγαίου. Ήταν Αιγαιάτες Μακεδόνες - Εγκεϊτσι. Γιατί, τώρα, για πολλούς Μακεδόνες είναι προσβλητικό ένα επίθετο στο κρατικό όνομα με μια γεωγραφική προσθήκη στο όνομα Μακεδονία; Επειδή θεωρούν ότι το όνομα αυτό δόθηκε από κάποιον άλλον - που τους δόθηκε από την Ελλάδα ή τη διεθνή κοινότητα.
Πολλοί άνθρωποι στη Δημοκρατία της Μακεδονίας ξύπνησαν από έναν βαθύ ύπνο πριν από δύο ημέρες. Κάποιοι επηρεάστηκαν τόσο πολύ από το σχέδιο συμφωνίας για την αλλαγή του ονόματος του κράτους, που σε μια στιγμή όλοι παραδόθηκαν σε σενάρια αποκάλυψης. Σαν να μην γνώριζαν τι, στην πραγματικότητα, θα σήμαινε η επίτευξη συμφωνίας για να ξεπεραστούν οι διαφορές για το όνομα Μακεδονία.
Σε αυτά τα αποκαλυπτικά σενάρια «η Μακεδονία πεθαίνει», το όνομα Μακεδονία εξαφανίζεται, επειδή οι ανίκανοι πολιτικοί αποφάσισαν να το δώσουν στους Έλληνες. Κάποιοι φαίνεται να έχουν ξεχάσει ότι ο πρώτος πρόεδρος και η κυβέρνηση του νέο-ιδρυθέντος κράτους της Μακεδονίας δέχτηκε τις διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα για το όνομα του κράτους.
Αυτοί οι Μακεδόνες, οι οποίοι σήμερα στον τελικό της οδυνηρής και μακρόχρονης διαμάχης βλέπουν την κατάρρευση της Μακεδονίας, σίγουρα συμφωνούν ότι ο Κίρο Γκλιγκόροφ δεν ήταν ούτε ένας μη ειλικρινής, ούτε άπειρος πολιτικός. Αντίθετα, ήταν χωρίς αμφιβολία ένας από τους πιο έμπειρους και σοφότερους Μακεδόνες πολιτικούς. Συμμετείχε στον πόλεμο απελευθέρωσης του λαού. Ήταν ένας από εκείνους που ονειρευόταν την ελευθερία των Μακεδόνων. Δίδαξε το πολιτική τέχνη στη Γιουγκοσλαβία, πάντα κοντά στον Τίτο. Αλλά, παρόλα αυτά, πίστευε επίσης, αφελής και καλοπροαίρετος, ότι η "διαφωνία για το όνομα" θα διευθετηθεί σε τρεις μήνες.
Παρά τη μακρά ζωή και την πολιτική του εμπειρία, ίσως στην ευφορία της ανεξαρτησίας, ξέχασε πόσο περίπλοκος είναι ο αστερισμός γύρω από τη Μακεδονία. Λίγο αργότερα, η πραγματικότητα έχει εμπλουτίσει τη σοφία της ζωής και με πολλές άλλες πικρές εμπειρίες. Επέζησε την απόπειρα δολοφονίας. Έμεινε μαρκαρισμένος, σαν να έπρεπε να υπενθυμίσει στους τυφλούς στρατιώτες του Σαμουήλ. Επέζησε ενός άλλου πρόεδρου της Μακεδονίας που δεν επιβίωσε το αεροπορικό δυστύχημα – ο Μπόρις Τραϊκόφσκι. Και αυτή είναι η πρόσφατη μακεδονική ιστορία της ανεξαρτησίας. Στο βάθος όλων των δραματικών στιγμών και των μακρών πειρασμών, η "διαφωνία για το όνομα" παρέμεινε πάντα να κρέμεται σαν τη Δαμόκλειο σπάθη.
Γιατί σας θυμίζω αυτούς τους δύο μεγάλους πολιτικούς; Διότι σε αυτές τις δύο στιγμές κατέστη σαφές ότι η υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας της Μακεδονία θα πορευόταν μέσα από ένα "ναρκοπέδιο". Αυτό το πεδίο είναι ακόμα ζωντανό στην εθνικιστική βαλκανική ιστορία της γεωγραφικής επικράτειας της Μακεδονίας. Μετά τους βαλκανικούς πολέμους, η γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας ανήκει πολιτικά, πράγμα που σημαίνει πραγματικά και έμπρακτα, σε αρκετές χώρες. Μετά από αυτούς τους πολέμους για τριάντα χρόνια, το όνομα της Μακεδονίας εξαφανίστηκε πράγματι από τον πολιτικό χάρτη.
Ως πολιτική οντότητα, το όνομα Μακεδονία εμφανίστηκε και πάλι μόνο το 1945. Σε μια μικροσκοπική, αλλά για τους Μακεδόνες, σε μια ουσιαστική μορφή: ως Γιουγκοσλαβική Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας. Η Δημοκρατία της Μακεδονίας έχει ζήσει για πολλές δεκαετίες υπό τη προστατευτική "γυάλινη καμπάνα" του κράτους της Γιουγκοσλαβίας. Το γεγονός αυτό ήταν πράγματι καρποφόρο για τον μακεδονικό λαό, τη μακεδονική γλώσσα και την εθνική ταυτότητα της Μακεδονίας. Αυτός είναι, στην πραγματικότητα, ο πυρήνας της Μακεδονίας: η μακεδονική γλώσσα και η μακεδονική ταυτότητα. Αλλά αυτή η γιουγκοσλαβική "γυάλινη καμπάνα" έχει φύγει εδώ και τριάντα χρόνια. Τα τελευταία τριάντα χρόνια της Δημοκρατίας της Μακεδονίας ήταν πραγματικά αγωνιώδη - τόσο με το ψυχολογικό όσο και το φιλοσοφικό νόημα της ελληνικής λέξης "αγών" - τον αγώνα για το όνομα, τη γλώσσα και την ταυτότητα.
Όποιος γνωρίζει την ιστορία της περιοχής της Μακεδονίας του περασμένου ενάμιση αιώνα πρέπει να γνωρίζει ότι οι πιθανότητες να βγούμε από τη διαμάχη με την Ελλάδα χωρίς καμία προσθήκη στο όνομα Μακεδονία ήταν ίσες με ένα θαύμα. Για τους πιο ρεαλιστές, ήταν πάντα σαφές σε αυτούς. Οι εκπρόσωποι της ελληνικής ακραίας εθνικιστικής ιδεολογίας δεν συμπαθούν αυτή τη συμφωνία - γι 'αυτό στο όνομα της χώρας διατηρείται το όνομα Μακεδονία. Ακριβώς επειδή διατηρείται o προσδιορισμός της μακεδονικής γλώσσας και της εθνικής μακεδονικής ταυτότητας.
Πάρα πολύς λόγος έγινε για το ταπεινωτικό πράγμα σε αυτή τη διαμάχη. Ναι, η δημοκρατία της Μακεδονίας στερήθηκε του δικαιώματος να επιλέξει το όνομά της. Το FYROM πολλοί το αισθανόταν ως ένα στίγμα. Έτσι ένιωσα. Έγραψα ακόμη και ένα ολόκληρο μυθιστόρημα γι' αυτό. Ναι, η διαμάχη πρόσβαλλε την αξιοπρέπεια των Μακεδόνων στη Δημοκρατία της Μακεδονίας. Και ο φόβος ήταν πάντα ότι η αλλαγή ονόματος θα άλλαζε το όνομα των Μακεδόνων. Δεν θα συμβεί με αυτή τη συμφωνία.
Όλοι όσοι είναι ρεαλιστές και όχι αξιολύπητοι, θα θυμούνται ότι ο γεωγραφικός προσδιορισμούς ήταν πάντα παρών στη νοητική εικόνα των τμημάτων του εδάφους της Μακεδονίας. Ορισμένες από αυτές είναι υποτροπές από το παρελθόν, κάποια από την πολιτική ιδεολογία του αγώνα για ένωση των Μακεδόνων. Μεγάλωσα στη Γιουγκοσλαβία με τα ονόματα Βαρδάρη, Πιρίν και Μακεδονία του Αιγαίου. Οι Μακεδόνες στη σημερινή Δημοκρατία της Μακεδονίας ήταν για μας οι Βαρδάροι Μακεδόνες - Βαρνάρτσι. Εγώ, για παράδειγμα, προέρχομαι από μια οικογένεια προσφύγων του Αιγαίου. Ήταν Αιγαιάτες Μακεδόνες - Εγκεϊτσι. Γιατί, τώρα, για πολλούς Μακεδόνες είναι προσβλητικό ένα επίθετο στο κρατικό όνομα με μια γεωγραφική προσθήκη στο όνομα Μακεδονία; Επειδή θεωρούν ότι το όνομα αυτό δόθηκε από κάποιον άλλον - που τους δόθηκε από την Ελλάδα ή τη διεθνή κοινότητα.
Ναι, είναι ένα προηγούμενο στη διεθνή ιστορία.
Επιπλέον, μόνο αυτός που γνωρίζει την ιστορία της βίαιης, διοικητικής αλλαγής των σλαβικών ονομάτων των Μακεδόνων στην Ελλάδα μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, μπορεί να καταλάβει πόση τραυματική μνήμη εχει εγκατασταθεί σε μερικούς Μακεδόνες που προέρχονται από αυτό το μέρος. Επομένως, κατά πάσα πιθανότητα γι’ αυτό αντιδρούν τόσο δραματικά. Αν όμως θυμηθούμε ότι μετά από τους βαλκανικούς πολέμους ένα κράτος που ονομάζεται Μακεδονία - ακόμα και Βόρεια Μακεδονία - ως ένα διεθνώς αναγνωρισμένο γεγονός ήταν μια επίφοβη φαντασία για τους ισχυρούς βαλκανικούς παράγοντες, τότε θα καταστεί σαφές σε μας πόσο πολύτιμο αυτό το μικρό κομμάτι της επικράτειας της Μακεδονίας πρέπει να είναι για τους Μακεδόνες, που μπορεί να είναι αυτό που είναι - Μακεδόνες.
Αφού περάσει η πρώτης στασιμότητα, ακόμα και στη Μακεδονία πρέπει να επικρατήσει η κοινή λογική. Είναι αλήθεια ότι το τμήμα στο οποίο βρίσκεται η Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν είναι το σύνολο της επικράτειας της γεωγραφικής περιοχής της Μακεδονίας. Είναι αλήθεια ότι αυτό το μέρος είναι το βορειότερο τμήμα του. Η γεωγραφική ένδειξη είναι η πιο ουδέτερη από όλες τις πιθανές παραλλαγές: Βαρδάρη, νέα, άνω. Το χαρακτηριστικό της Βόρειας Μακεδονίας δεν προσβάλλει την αξιοπρέπεια των κατοίκων του κράτους της Μακεδονίας. Όλοι όσοι έζησαν ή ζουν στο εξωτερικό συνειδητοποιούν γρήγορα ότι στους αλλοδαπούς πρέπει πάντα να εξηγούν πάλι από ποιο τμήμα της Μακεδονίας προέρχονται. Συγκεκριμένα, υπάρχουν ήδη πολλοί πολιτικοί τομείς με διακριτικά της Μακεδονίας.
Σύμφωνα με αυτό που διαβάζω στο κείμενο της συμφωνίας, για μένα το πιο σημαντικό σε αυτό είναι ο σαφές προσδιορισμός των χαρακτηριστικών της μακεδονικότητας και της μακεδονικής γλώσσας, όπως τα κατανοούμε - οι Μακεδόνες από τη Δημοκρατία της Μακεδονίας. Η μακεδονική γλώσσα και η μακεδονική ταυτότητα είναι το όνομα του κράτους. Είναι η ουσία του ονόματος της Μακεδονίας.
Το όνομα αυτό δεν χάθηκε ούτε δόθηκε σε κανέναν εάν συμπληρώθηκε με γεωγραφική ένδειξη. Επειδή γνωρίζω πολύ καλά την ιστορία των Βαλκανίων, είναι σαφές ότι αυτό ακριβώς είναι το χειρότερο τμήμα που έπρεπε να καταπιεί η ελληνική πλευρά - η ύπαρξη της μακεδονικής γλώσσας και της μακεδονικής εθνικότητας. Οι Έλληνες διαπραγματευτές σίγουρα δεν το κατάφεραν. Πιθανότατα αναγκάστηκαν από τη διεθνή κοινότητα, τους ισχυρούς υποστηρικτές της Μακεδονίας στην ΕΕ. Ο ισχυρισμός ότι δεν υπάρχει μακεδονική γλώσσα και μακεδονικό έθνος είναι το θεμέλιο της ελληνικής εθνικιστικής ιδεολογίας ενάντια στα «Σκόπια».
Μερικοί αναρωτιούνται τι έχασε η Ελλάδα από τη συμφωνία; Πολλά! Έχασε τα θεμέλια της ελληνικής ιδεολογίας εναντίον των Σλάβων, εναντίον των Σλαβομακεδόνων (έννοια από την εποχή του Εμφυλίου Πολέμου). Η Ελλάδα έχει χάσει το "πνεύμα" που μέχρι στιγμής έχει κρατήσει τους πολίτες της στην προπαγάνδα "κατά των Σκοπίων". Με αυτό, η Ελλάδα θα πρέπει κάποια μέρα να αναγνωρίσει τα δικαιώματα της μακεδονικής μειονότητας.
Η μακεδονική μειονότητα στην Ελλάδα καθορίζει την εθνοτική της καταγωγή όχι σύμφωνα με το όνομα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας, αλλά σύμφωνα με τη μακεδονική γλώσσα και την μακεδονικη ταυτότητα. Αυτό το παράδειγμα δεν αφαιρείται από τους Μακεδόνες στην Ελλάδα εάν η Μακεδονία ονομάζεται Βόρεια Μακεδονία στο μέλλον. Αυτό το παράδειγμα στην αυτογνωσία τους μπορεί να εμπλουτιστεί μόνο εάν οι σχέσεις με την Ελλάδα εξομαλυνθούν. Αν δεν ήταν έτσι, ο γέροντας Θεοδωράκης δεν θα καλούσε αμέσως για να μίλησε για προδοσία.
Και δεν πρέπει να ξεχαστεί μια άλλη πτυχή. Αυτό το μέρος της συμφωνίας είναι πράγματι η δηλωτική στιγμή της διεθνούς αναγνώρισης της μακεδονικής γλώσσας και της μακεδονικής ιθαγένειας. Στην πραγματικότητα, υποχρεώνει όλους τους άλλους γείτονες της Μακεδονίας. Αυτό σημαίνει ότι υποχρεώνει τη Βουλγαρία. Όπως, επίσης, τη Σερβία και την Αλβανία. Κανένας δεν θα πρέπει να πει ποτέ ότι οι Μακεδόνες είναι ένα «πλασματικό» έθνος, ότι η μακεδονική γλώσσα ήταν μόνο μια διάλεκτος κάποιας γλώσσας. Εάν μεταξύ των Μακεδόνων υπάρχουν περισσότεροι άνθρωποι με τη σοφία του Blaze Koneski, θα πρέπει να αντιλαμβάνονται αυτό το γεγονός ως μια ευκαιρία, όχι ως απώλεια.
Το όνομα είναι η γλώσσα. Η γλώσσα είναι το σπίτι, τη διδαχτήκαμε από τον ήρεμο, σοφό Koneski. Αυτά διατηρούνται και προστατεύονται από αυτή τη συμφωνία. Τίποτα δεν θα τελειώσει με την υπογραφή μιας τέτοιας συμφωνίας. Με αυτή, μόνο το πρώτο μέρος του δρόμου έχει σχεδιαστεί. Όχι μόνο ο δρόμος προς την ΕΕ θα είναι μακρύς και επίπονος, διότι θα απαιτήσει μια αλλαγή στη νοοτροπία και τις συνήθειες.
Θα χρειαστεί να ξεπεραστεί η διαφθορά και ο νόμος να γίνεται σεβαστός. Μακρής αλλά ουσιαστικής σημασίας, είναι ο δρόμος που ανοίγει στους Μακεδόνες και στους Έλληνες. Πρέπει τώρα να «αφοπλίσουν» την εθνικιστική προπαγάνδα και στις δύο πλευρές των συνόρων. Να γνωρίσει ο ένας τον άλλον και να τον σεβαστεί. Για να αρχίσει να μεταφράζει ο ένας τον άλλον. Για ανάγνωση. Για κατανόηση. Να γίνουν κανονικά έθνη και κανονικά κράτη. Για να μπορούν οι Έλληνες να δεχτούν μια μέρα ότι στη χώρα τους υπάρχουν διαφορετικοί άνθρωποι εθνοτηκά και πολιτιστικά.
Το πιο σημαντικό πράγμα δεν έχει ακόμα ξεκινήσει, αν τα δύο έθνη θέλουν να γίνουν γνήσια ευρωπαϊκά έθνη. Θα πρέπει να ακολουθήσουν την πορεία της ιστορικής συμφιλίωσης. Τότε, μόνο τότε, σε μια τέτοια Ελλάδα, θα μπορέσω να πω στους σύγχρονους Έλληνες την ιστορία της φυγής των γονιών μου από την Ελλάδα στη Γιουγκοσλαβία. Μόνο τότε οι βαλκανικοί πόλεμοι θα έχουν τελειώσει- οι ορατοί και οι αόρατοι. Ονειρεύομαι μια τέτοια Μακεδονία και για μια τέτοια Ελλάδα - με γεωγραφική προσθήκη στο όνομα ή χωρίς.
(ελεύθερη μετάφραση από την μακεδονική γλώσσα)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου